Anayasa Mahkemesi, Ergenekon davasından 34 yıl 8 ay hapis cezası alan ve 4 yıl 274 gündür tutuklu olan CHP İzmir Milletvekili Mustafa Balbay için ‘tutukluluğu makul süreyi aştı, seçilme hakkı ihlal edildi’ kararı verdi.

Balbay’a devlet 5 bin lira tazminat ödeyecek. Gerekçeli karardan sonra Ergenekon Davası’na bakan İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Balbay’ı tahliye etmesi bekleniyor.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Ergenekon Davası’ndan 34 yıl 8 ay hapis cezası alan CHP İzmir Milletvekili Mustafa Balbay ve 12 yıl 6 hapis cezası alan Mehmet Haberal’ın, “seçilme haklarının ihlal edildiğine” ve “tutukluluklarının makul süreyi aştığı” gerekçesiyle hak ihlali kararı verdi. AYM, Balbay’a 5 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmederken tahliye olan Haberal’a tazminat ödenmesine gerek görmedi. AYM kararı, diğer tutuklu vekillerinin yanı sıra uzun süre tutuklu kalan Ergenokon başta olmak üzere diğer sanıklar için de örnek olacak.

BALBAY TAHLİYE EDİLMELİ

İhlal kararının bir örneği, Balbay yönünden değerlendirmek üzere İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi. Balbay’ın avukatı Mehmet İpek Hürriyet’e, “AYM kararı bağlayıcıdır. İhlal kararı nedeniyle müvekkilimin tutukluluğunu mahkemenin kaldırması gerekir. Çünkü AYM, ilk derece mahkemesi yerine geçerek karar veremez. AYM kararı, ‘ihlali tespit ettim, sen tahliyeyi ver’ anlamına geliyor. Başka türlü yorumlanamaz” dedi.

OY BİRLİĞİYLE KARAR VERDİ

Balbay, 26 Aralık 2012’de AYM’ye, “tutuklanmasını haklı gösterecek somut, olay, olgu ve bilgi mevcut olmadığı halde tutuklandığını, tutukluluğun makul süreyi aştığını, adil yargılanma ve siyasal katılım hakkıyla ifade hürriyetinin ihlal edildiği” gerekçesiyle bireysel başvuru yaptı. AYM 1. Bölümü dün Balbay’ın başvurusunu değerlendirdi. AYM, Balbay’ın tutuklanmasının haksız olduğu iddiasını, “açıkça dayanaktan yoksun” bularak reddetti. “Adil yargılanma hakkı” ile “ifade hürriyetinin ihlal edildiği” iddiaları yönünden ise dava temyizde olduğu için “başvuru yollarının tüketilmediği” gerekçesiyle kabul etmedi. Balbay’ın, “seçilme hakkının ihlal edildiği” ve tutukluluğun “makul süreyi aştığı” iddialarını ise AYM haklı buldu. AYM, bu yönlerden oy birliğiyle ihlal kararı verirken, Balbay’a beş bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti. Maliye, kararın tebliğinden itibaren Balbay’a tazminatı dört ay içinde ödeyecek.

HABERAL KARARI

AYM 1. Bölümü, Haberal’ın 30 Kasım 2012 tarihinde “hakkında kuvvetli suç şüphesi ve tutuklama nedenleri bulunmadığı halde tutuklandığını, tutukluluğun makul süreyi aştığını ve tutukluluğa itirazlarının etkili bir şekilde incelenmediği” şeklindeki bireysel başvurusunu da dün karara bağladı. AYM, Balbay gibi Haberal’ın haksız tutuklama iddiası kabul etmedi, uzun tutukluğu hak ihlali saydı. AYM, karar duruşmasında tahliye edilen Haberal için tazminata hükmetmedi. Haberal’ın “İtirazın duruşmalı olarak incelenmediği ile kararın gerekçesiz olduğu” iddiaları yönünden ihlal talebini reddederken, Cumhuriyet Savcısının yazılı mütalaasının bildirilmediği iddiası yönünden ihlal kararı verdi.

Kararı değerlendiren Yargıçlar Sendikası Genel Sekreteri Mustafa Karadağ, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Balbay’ı tahliye etmesi gerektiğini belirterek, “Diğer türlü fiilen Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı ilkesi ortadan kaldırılmış olur” dedi.

KARARI DİKKATLİ OKUSUNLAR

Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Balbay ve Haberal kararına ilişkin, “Bundan sonra Yargıtay ve yerel mahkeme aldığımız bu kararın ardından yayınlayacağımız gerekçeyi çok dikkatli okumalı ve ona göre karar vermeli” dedi. Kılıç şöyle devam etti: “AYM herkes gibi Türkiye’nin demokratik bir ülke olarak uluslararası standartlara ulaşması hukukun uygunluğu taraftarıdır. Bu nedenle aldığı her kararda oldukça tarafsız ve titiz davranmaktadır. Bu süreçte de aynı şekilde davranmıştır. Karar oy birliği ile alınmıştır. Balbay ve Haberal’ın milletvekilliğinden doğan yasal hak ve hukukları da kararda belirleyici rol oynamıştır. Anayasanın 19’la 67. maddelerine göre hak ihlali olduğu sonucuna vardık. Kısa süre içinde gerekçeli kararımızı açıklayacağız.” Metehan DEMİR/ANKARA

UMARIM KARAR ÖZGÜRLÜĞÜNE KAVUŞTURUR

CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, “Mustafa Balbay bir gazeteci. Partimizden milletvekili oldu. Şu anda hapiste ve dolayısıyla parlamentoya gelip yemin etmedi. Uzun tutukluluk süreleri sürekli eleştirildi ama çözüm bulunamadı. Anayasa Mahkemesi bir karar vermiş, umarım bu karar Balbay’ın özgürlüğüne kavuşmasına önemli bir katkı yapmış olur” dedi. Ak Parti Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik de şu yorumu yaptı: “Başından beri Sayın Başbakanımız başta olmak üzere, Cumhurbaşkanımız, bütün sözcülerimiz tutukluluk meselesinin fiili cezalandırmaya dönüşmemesi gerektiğini söylüyor. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi böyle bir karar vermişse bu karara saygı duyarız.” AA

İYİMAYA : "2010 ANAYASA REFERANDUMUNUN İLK CİDDİ MEYVESİ..."

"İhlal kararı verildiğine göre, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesinin çiğnendiği anlamına gelir. Türkiye, 2010 yılında yaptığı Anayasa değişikliğinin ilk ciddi meyvesini alıyor. Anayasa'nın 148. maddesi, kişisel başvurularda mahalli mahkemenin ne yapacağını düzenliyor. Anayasa 153. maddeye göre Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı ilkesi yorumlandığında, Mahkeme'nin ihlali ortadan kaldırıcı çözüm oluşturması gerekiyor" dedi.

"ÇÖZÜMÜ MAHKEME BULACAK..."

İyimaya, "bunun tahliye anlamına gelip gelmeyeceği" konusunda yorum yapmazken, "Mahkeme, ihlali ortadan kaldırıcı çözüm oluşturmalı" vurgusunda bulundu.

"TAHLİYE OLABİLİR"

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim üyelerinden Prof. Hasan İşgüzar,  Anayasa Mahkemesi'nin "icra yetkisi" olmadığını, kararlarının "hak ihlallerinin tespiti" olarak görülmesi gerektiğini söyledi.

Ancak Anayasa Mahkemesi'nin tespitleri doğrultusunda da ilgili mahkemenin, durumu değerlendirip karar vermesi gerektiğini vurgulayan Hasan İşgüzar, "Mahkemenin Balbay'ı tahliye etmesi durumunda bile, tahliye kararının "suçlu ya da suçsuz olduğu anlamına gelmeyeceğini"  de vurgulayarak, durumu şöyle anlattı;

"Mahkeme tahliye kararı verirse, bu yargılamanın tutuksuz yapılması anlamına gelir. Yargılama devam eder. Sonuçta, alt mahkemenin Balbay hakkında verdiği karar Yargıtay tarafından onanırsa da, verilen cezayı çekmek üzere yeniden tutuklanır."

HİKMET SAMİ TÜRK: BALBAY SERBEST BIRAKILMALI

Adalet eski Bakanı Prof. Hikmet Sami Türk ise, Anayasa Mahkemesi'nin "hak ihlali" kararı vermesi halinde, Balbay'ın serbest bırakılması gerekeceğini söyledi. Türk, "serbest bırakılmayı Balbay kendisi isteyebilir, Cumhuriyet Savcısı ya da Mahkeme, CMK'nın 108. maddesi gereği, yeni bir durum ortaya çıktığı gerekçesiyle bu kararı verebilir" dedi.

Balbay hakkında alt mahkemenin verdiği 34 yıl cezanın "henüz kesinleşmemiş bir karar olduğunu" belirten Hikmet Sami Türk, "Anayasa 38. maddesindeki 'suç, hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılmaz' hükmü gereği, Yargıtay aşaması tamamlanıncaya kadar, kişi tutuklu sayılır. Balbay şu anda tutukludur. Tutukluluk ise bir ceza değildir" diye konuştu.

ÖRNEK KARAR MI, DEĞİL Mİ ?

Hürriyet'e görüşlerini açıklayan Prof. İşgüzar ve Prof. Türk, Anayasa Mahkemesi'nin kararının diğer uzun tutuklular için de, "emsal karar niteliğinde" olduğunu vurguladılar.

Prof. İyimaya ise, bunun "emsal bir karar olmadığını" belirterek, "emsal çok farklı bir şey. Bu yönlendirici, ışık tutucu bir karardır" dedi.

Kararın "emsal" kabul edilmesi halinde, başta Ergenekon ya da KCK gibi kamuoyu gündeminde geniş yer tutan davalar olmak üzere, uzun süre haklarında kesin hüküm verilmeden hapishanede tutuklu tutulan kişiler için de geçerli