Günümüzde anayasa şikayeti, Orta Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere Avrupa’nın pek çok ülkesinde uygulanan bir yargı yoludur. Anayasa şikayeti yolunun amacı, bir temel hak ya da özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasında olan bireyin, doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurabilmesi olanağının sağlanmasıdır. Bir hukuk devletinde, hakların ihlal edilmesi halinde, bireylerin bu haklarını ileri sürebilecekleri cezai, hukuki ve idari yargı yerleri bulunmaktadır. Ayrıca anayasa yargısının bir parçası olan itiraz yolu da bireyin somut bir olayda temel hak ve özgürlüğünü koruma amacına yönelik bir mekanizma olsa da, anayasa şikayeti mekanizması salt temel hak ve özgürlüklerin korunmasına ilişkin bir mekanizma olduğundan çok daha kapsamlı bir yargı yoludur. Anayasa şikayeti, diğer yargı yollarından bir sonuç alamayan bireylere ek olarak sunulmuş bir hak arama mekanizmasıdır.

07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı “T.C. Anayasası’nın Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”, 12 Eylül 2010 tarihinde halkoylamasında kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun 18. maddesi, Anayasa’nın 148. Maddesine, “bireysel başvuruları karara bağlama” görevini de ekleyerek AYM’nin görev tanımını genişletmiştir. Anayasa’nın 148. maddesine 07.05.2010 tarihinde eklenen 3. fıkra, anayasa şikayeti mekanizmasını düzenlemektedir. Bahsedilen hükme göre; “Herkes, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gereklidir.” Yine aynı kanun ile Anayasa’ya eklenmiş bulunan geçici 18. maddenin son fıkrasına göre, “Bireysel başvuruya ilişkin gerekli düzenlemeler iki yıl içinde tamamlanır. Uygulama kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvurular kabul edilir.” Daha sonra çıkartılan ve 03.04.2011 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 76. maddesine göre de yasanın bireysel başvuruyla ilgili 45 ila 51. maddeleri 23.09.2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bunların yanında Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü de anayasa şikayeti mekanizmasını özellikle usul bakımından detaylı bir şekilde düzenlemektedir.

Makalenin devamını okumak için tıklayınız.